Псiхалогiя
Мая з’ехала з Беларусі, калі ёй было 17. У Польшчы яна ўпершыню сутыкнулася з дэпрэсіяй, а ў 27 — трапіла ў псіхіятрычную больніцу пасля смерці блізкага чалавека. “Не сёння, не ўчора, не заўтра” паразмаўлялі з Маяй пра перадазаванне, “сіндром разбітага сэрдца” ды тое, як змагацца з залежнасцю.
Мая, 29 гадоў
“Мой псіхічны стан пагоршыўся пасля смерці майго хлопца”
Дэпрэсію мне дыягнаставалі, калі мне было прыкладна 20. На той момант я ўжо жыла ў Польшчы: прыехала на вучобу некалькі гадоў таму і засталася ў гэтай краіне.
Мой стан характарызаваўся моцнай стомленасцю, немагчыма было засяродзіцца на працы ці на вучобе, нічога не хацелася рабіць. З цягам часу я навучылася жыць з дэпрэсіяй. Я лічу, што ад гэтага немагчыма было застрахавацца, я вельмі ўражлівы чалавек па натуры і не ўмею перажываць цяжкія моманты.
Аднак мой псіхічны стан сур’ёзна пагоршыўся пасля смерці майго хлопца. Гэта здарылася два гады таму. Я перастала есці, увесь час прымала лекі для супакойвання і нічога не хацела больш рабіць. Перастала выходзіць з дому. Адзіным выйсцем было легчы ў псіхіятрычны шпіталь. Прычын было шмат: дэпрэсія, залежнасць ад лекаў і нестабільны эмацыйны стан, пасля таго, як я перажыла вельмі цяжкую страту.
У самім шпіталі мне спадабалася: ён нагадаваў санаторый. Там амаль што не было заняткаў з псіхолагам, проста давалі лекі. Таксама моцная падтрымка была ад іншых людзей, якія ляжалі ў шпіталі. Хлопцы і дзяўчаты знаходзіліся ў адным аддзяленні, як гэта не дзіўна, а таксама было веганскае меню. Стаўленне да пацыентаў было нармальнае, прафесійнае. Памятаю, як я хацела маніпуляваць лекарамі, каб мне давалі больш таблетак, але яны не паддаваліся на маю правакацыю. Тады я пачынала псіхаваць, але зараз разумею, што яны рабілі ўсё правільна і крыўды не трымаю.
Так склалася, што я выпісалася з лякарні і праз два дні ў мяне здарылася перадазіроўка псіхаактыўнымі рэчавамі. Я трапіла ў таксікалогію. Пакуль я там ляжала, да мяне прыходзіла псіхолаг — яна лічыла, што мой перадоз быў зроблены мной спецыяльна пасля страты блізкага чалавека. Але гэта было не так, проста збег абставінаў.
“Мне паставілі сіндром разбітага сэрца…”
У таксікалогію часта траплялі людзі з перадозамі, ляжалі там пару дзён і выпісваліся. Але я там правяла амаль два месяцы. Праз 7 дзён, як я паступіла ў аддзяленне, у мяне спынілася сэрца. Мяне змаглі рэанімаваць. Я нават удзячная лёсу, што я трапіла ў лякарню з перадозам, бо я была ў месцы, дзе мне змаглі дапамагчы. Калі б гэта здарылася на вуліцы, я была бы памерла.
Мне паставілі дыягназ “сіндром разбітага сэрца”. Так, ёсць такі дыягназ насамрэч, гэта праўда. Ён яшчэ называецца сіндромам Такацуба. (Гэтая хвароба была ўпершыню апісаная японскім навукоўцам Хікару Сато ў 1990 годзе. Сіндром характарызуецца раптоўным развіццём сардэчнай недастатковасці або боляў у грудзях, якія спалучаюцца са зменамі на ЭКГ, характэрнымі для інфаркту міякарда — рэд.) Гэты сіндром бывае пасля сур’ёзных жыццёвых узрушэнняў, як ў маім выпадку, бо я страціла каханага чалавека. Ну, і перадазіроўка таксама ўнесла сваё. Пасля таго, як мяне вярнулі да жыцця, я адчувала ўдзячнасць свайму анёлу-ахоўніку (псіхолаг увесь час казала аб тым, што мяне ахоўвае чароўная істота, з чаго я смяялася, але ў выніку прыняла гэтую тэорыю — чаму б і не).
“Некаторыя людзі больш схільныя да дэпрэсіі і залежнасці”
Я думаю, што перадазіроўка ПАР — частая праблема ў Польшчы. Я памятаю, як да мяне падыходзілі на вуліцы, я ім спрабавала сказаць, што мне не патрэбна дапамога. Але ўсё роўна мяне не кінулі — незнаёмыя людзі выклікалі хуткую дапамогу. Гэта была не я сама, не мае сябры. Таму я сама, калі праходжу міма нецвярозага чалавека, спрабую з ім пагаварыць, пазнаць, ці магу яму дапамагчы. І я ўпэўненая ў тым, што ў Польшчы людзі цікавяцца станам іншых людзей на вуліцы. Калі чалавеку патрэбна дапамога, то ў большасці выпадкаў яе акажуць.
Спакой, клопат персаналу шпіталя, разуменне, што ёсць родныя, якія мяне падтрымліваюць, адсутнасць доступу да ПАР і алкаголю — усё гэта пайшло мне на карысць. Пасля таго, як я выйшла з таксікалогіі, мне стала лягчэй. Я кінула паліць цыгарэты, схуднела і нейкі час я адчувала сябе добра, што адлюстроўвалася і на маім ментальным здароўі. Так што, калі я выйшла з лякарні і села ў трамвай, то ледзь не заплакала ад радасці.
Як я казала, дэпрэсія ў мяне была яшчэ з юнацтва. Але заўсёды гэта звязана з прыёмам псіхаактыўных рэчываў — такая вось рэмарка. У мяне ва ўсіх даведках напісана “дэпрэсія выкліканая ўжываннем ПАР”. Я адчуваю так, што некаторыя людзі схільныя больш да дэпрэсіі, бо некаторым людзям складаней спраўляцца з жыццём. Нехта спраўляецца з пэўнымі праблемамі, але для кагосці гэта будзе крах. Я думаю, гэта ўплывае. І тыя ж фактары ўплываюць і на залежнасць. Я ўразлівы чалавек і таксама больш схільная да залежнасці, чым некаторыя мае знаёмыя. Чаму залежнасць развіваецца вакол ПАР? Таму што ПАР пруць, лепш чым спорт і салодкае 🙂 Наркотыкі для гэтага і створаныя, каб дурманіць, гэта вельмі проста. І яшчэ ўплывае максімалізм: прырода залежнага заключаецца ў тым, што яму трэба ўсё і адразу. А каб адчуць эфект ад спорту ці якасных адносін патрэбны час.
“АН — каштоўнае месца, якое я знайшла для сябе”
Цяпер з залежнасцю справы ідуць нармальна, я ўжо восьмы месяц цвярозая. І застаюся цвярозай дзякуючы таму, што хаджу на групы Ананімных Наркаманаў. Праца па кроках і знаходжанне ў асяроддзі людзей, якія разумеюць гэтую праблему, сутыкаліся з ёй раней — рэальна дапамагае. Там вучаць прыкладам таго, як можна заставацца чыстым і цвярозым, нават калі табе складана. У гэтай супольнасці мяне разумеюць, любяць і шануюць. І нават калі я спатыкнуся, то змагу вярнуцца туды зноў. Гэта вельмі каштоўнае месца, якое я знайшла для сябе і я ўдзячная, што яно ёсць.
АН — гэта не рэлігійная арганізацыя, у праграме выкарыстоўваецца слова Бог, але заўсёды ёсць адступленне, што пад словам Бог мы разумеем нейкую вышэйшую сілу, як бы мы не ўяўлялі яе. Першы крок праграмы заключаецца ў тым, што ты прызнаеш бяссілле ў сабе. Прымаючы бяссілля перад залежнасцю, ты кажаш сабе тое, што ёсць вышэйшыя сілы мацнейшыя за цябе і ты не можаш кантраляваць усё.
Мне здаецца, гэта праграма адступлення ад свайго эгаізму і веры, што ты зʼяўляешся цэнтрам свайго свету і цэнтрам увогуле свету. Многія людзі, якія ходзяць на АН, але не вераць у Бога, не ходзяць у царкву. Але гэта не перашкаджае ім выкарыстоўваць паняцце вышэйшай сілы, пры прапісванні крокаў.
АН, у першую чаргу, гэта групы ўзаемадапамогі, дзе людзі з такімі ж праблемамі зразумеюць цябе і прымуць цябе. Яны дзеляцца сваім досведам пазбаўлення ад залежнасці. Гэта духоўная праграма, але яна не рэлігійная, бо прапісваючы крокі і ўдзельнічаючы ў сходах, мы вяртаем тую духоўнасць, якую мы страцілі ўжываючы. Дапамагаем сабе стаць крыху лепшымі, крыху больш сумленнымі, крыху дабрэйшымі і менш дробязнымі. Спрабуем пазбавіцца ад недахопаў.
Ёсць такі базавы прыём: калі хочацца патырчаць, ты сядаеш і пішаш, што ты будзеш рабіць, калі абдзяўбешся. Па пунктах. І часцей за ўсё, калі ты гэта выпісваеш сабе на паперы, то там знаходзяцца не самыя цікавыя заняткі. Цвярозым поглядам, можна ацаніць усе плюсы і мінусы, адказаць сабе на пытанне, ці рэальна я хачу праўтыкаць бліжэйшыя пяць гадзін у столю, напрыклад. Ці я застануся цвярозым і буду нармальна жыць далей.
“Усё, што можна страціць, я губляла не раз”
У мяне былі спробы самастойна перастаць ужываць, праз сілу волі, але гэта не працавала. Я залежны чалавек і я не ўмею спыняцца. Мусіць, ёсць людзі, якія могуць час ад часу нешта ўжываць на рэйве або паесці ў лесе грыбоў, але я так не магу. Я адразу трапляю ў вір ужывання. Гэта прыводзіць мяне да вялізных стратаў: здароўя, сяброў, адносін, рэпутацыі, грошай. Усё, што можна страціць, я губляла не раз. У нейкі момант я зразумела, што не хачу так жыць, я пра***ала наогул усё. І застаючыся чыстай, я заўважыла, што зусім не страшна жыць цвярозай. Наадварот, гэта класны новы досвед, мне падабаецца.
І калі параўнаць жаданне ўжывання з полымем, то з часам яно згасае. Але без групы не х***я не атрымаецца, на сіле волі немагчыма кінуць, без падтрымкі гэта нерэальна для мяне. Я не адчуваю згрызотаў сумлення за тое, што я залежная ці маю дыягназ. Адзінае, мне сорамна за тое, што я прычыняла боль родным сваёй залежнасцю. Таксама мне было вельмі сорамна перад сабой за некаторыя ўчынкі, якія здзяйсняла. Але цяпер я прыняла, што гэта было. Я ўсведамляю, іх рабіла я, але таксама разумею і тое, што я схільная да хваробы і рабіла гэта не на цвярозую галаву. Усведамленне гэтага дапамагае мне не вінаваціць сябе. Родных я стараюся больш не крыўдзіць такімі паводзінамі. Пакуль што атрымліваецца.
Я лічу, няма нічога ганебнага ў тым, каб ужываць лекі ў якасці падтрымкі пры абвастрэнні разладаў. У мяне з мамай канфлікт вакол гэтай тэмы. Яна лічыць, што ўсе гэтыя лекі — атрута, антыдэпрэсанты для лохаў, маўляў. У іх у маладосці ніхто не піў таблеткі і, глядзіце, усе выраслі. Класіка. Але я лічу, што лепш прайсці медыкаментознае лячэнне, чым апынуцца ў прорве або сысці ў запой, або фізічна шкодзіць сабе. Калі прыходзіць дэпрэсіўная фаза, людзі могуць сябе паводзіць даволі неадэкватна. Таму я лічу, што дабро і эфект, які даюць таблеткі, значна вышэй за тое, што ты вырашыш, што выберашся сам і будзеш лячыцца рамонкам.
І з-за таго, што мая дэпрэсія выкліканая прыёмам ПАР, цяпер, застаючыся цвярозай, я заўважаю, што многія яе праявы мяне пакінулі. Такія як трывожнасць, панічныя напады, страх соцыуму. Многія сімптомы мяне ўжо не турбуюць. Цяпер я працую і даглядаю сабакаў, як petsitter. Таксама хаджу на танцы і гуляю па 10 км удзень. Апошнія два месяцы памяншаю колькасць прэпаратаў, якія я ўжываю. Да канца лета пастараюся перастаць увогуле.